เรื่องเล่าจากชาวครัว ตอนที่ 11 : มะเขือพวง มะเขือวิเศษมากสรรพคุณ

ในอาณาจักรแห่งพืชผักสมุนไพร มะเขือพวงยืนหยัดอย่างสง่างามด้วยรูปลักษณ์อันเป็นเอกลักษณ์ ผลกลมเล็กๆ เรียงร้อยเป็นพวงราวกับสร้อยไข่มุกสีเขียว มะเขือพวงมิใช่เพียงวัตถุดิบในครัวไทยเท่านั้น หากแต่เป็นขุมทรัพย์แห่งคุณประโยชน์ที่ซ่อนตัวอยู่ในสวนครัวพื้นบ้าน

ย้อนรอยประวัติศาสตร์ มะเขือพวงมีถิ่นกำเนิดในดินแดนอันร้อนระอุของทวีปอเมริกา ก่อนจะแผ่ขยายอาณาเขตมาสู่เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ด้วยความอดทนต่อสภาพภูมิอากาศอันแปรปรวน มะเขือพวงจึงเติบโตอย่างงดงามในผืนดินไทย กลายเป็นส่วนหนึ่งของวิถีชีวิตและวัฒนธรรมการกินของชาวสยามมาอย่างยาวนาน

ในยามที่ดวงตะวันทอแสงกล้า มะเขือพวงผลิดอกสีขาวอมม่วง ออกผลเป็นพวงระย้า แต่ละพวงประกอบด้วยผลกลมขนาดจิ๋วราว 10-20 ผล มีเส้นผ่านศูนย์กลางเพียง 1-1.5 เซนติเมตรเท่านั้น ยามอ่อนผลมีสีเขียวสด เมื่อแก่จัดจะเปลี่ยนเป็นสีเหลืองทองหรือส้มอมแดง เป็นภาพที่ชวนให้นึกถึงความอุดมสมบูรณ์ของธรรมชาติ

มะเขือพวงไม่เพียงแต่เป็นอาหารเท่านั้น หากยังเป็นยารักษาโรคในตำรับยาพื้นบ้าน ด้วยสรรพคุณอันหลากหลาย มะเขือพวงช่วยลดความดันโลหิต ด้วยคุณสมบัติในการขยายหลอดเลือด อีกทั้งยังอุดมไปด้วยสารต้านอนุมูลอิสระ ซึ่งช่วยชะลอความเสื่อมของเซลล์และลดความเสี่ยงของโรคเรื้อรังต่างๆ นอกจากนี้ ยังช่วยระบบย่อยอาหาร ขับลม แก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ และช่วยเจริญอาหารอีกด้วย

ในด้านคุณค่าทางโภชนาการ มะเขือพวงเป็นแหล่งของวิตามินและแร่ธาตุที่สำคัญ ในมะเขือพวงสด 100 กรัม มีพลังงานเพียง 35 กิโลแคลอรี แต่อุดมไปด้วยใยอาหาร วิตามินซี แคลเซียม และเหล็ก ซึ่งล้วนเป็นสารอาหารที่จำเป็นต่อร่างกาย

ในครัวไทย มะเขือพวงเป็นดั่งดาวเด่นที่ขาดไม่ได้ในหลายตำรับ ไม่ว่าจะเป็นแกงเผ็ดหมูมะเขือพวง ที่รสชาติเผ็ดร้อน หอมกลิ่นเครื่องแกง ผสานกับความกรอบของมะเขือพวง หรือผัดเผ็ดมะเขือพวง อาหารจานเดียวที่มีรสชาติจัดจ้าน นิยมทำกับเนื้อสัตว์ต่างๆ น้ำพริกมะเขือพวงก็เป็นอีกหนึ่งเมนูที่ได้รับความนิยม ด้วยรสชาติเผ็ดอมขม รับประทานคู่กับผักสดได้อย่างลงตัว

การเลือกมะเขือพวงที่ดีนั้น ควรเลือกผลที่มีสีเขียวสด ไม่มีรอยช้ำหรือเน่า ผลควรมีขนาดเล็ก และพวงควรสมบูรณ์ ไม่มีผลร่วงหล่น เมื่อนำมาปรุงอาหาร ควรล้างให้สะอาดและปรุงให้สุก เพื่อขจัดสารพิษที่อาจมีอยู่ในผลดิบ

แม้มะเขือพวงจะมีประโยชน์มากมาย แต่ก็มีข้อควรระวังสำหรับผู้บริโภคบางกลุ่ม โดยเฉพาะผู้ที่แพ้พืชตระกูลมะเขือ หรือผู้ที่มีปัญหาเกี่ยวกับระบบทางเดินอาหาร ควรรับประทานในปริมาณที่พอเหมาะ นอกจากนี้ ผู้ที่รับประทานยาลดความดันโลหิตควรปรึกษาแพทย์ก่อนรับประทานมะเขือพวงในปริมาณมาก เนื่องจากอาจเสริมฤทธิ์กับยาได้

มะเขือพวง ผักพื้นบ้านที่มากด้วยคุณค่า ยังคงยืนหยัดในวิถีชีวิตและวัฒนธรรมการกินของคนไทย เป็นทั้งอาหารและยา สะท้อนให้เห็นถึงภูมิปัญญาของบรรพบุรุษที่รู้จักใช้ประโยชน์จากธรรมชาติรอบตัว