เรื่องเล่าจากชาวครัว ตอนที่ 10 : มะกรูด ประโยชน์ตั้งแต่ต้นจนถึงราก

มะกรูด พืชสมุนไพรไทย เป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็กในวงศ์ส้ม มีถิ่นกำเนิดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยเฉพาะในประเทศไทย มาเลเซีย และอินโดนีเซีย มะกรูดเป็นพืชที่มีประโยชน์มากมายตั้งแต่ราก ลำต้น ใบ จนถึงผล ซึ่งแต่ละส่วนล้วนมีคุณค่าทางอาหารและสรรพคุณทางยาที่น่าสนใจ

เริ่มจากรากมะกรูด ซึ่งมีสรรพคุณทางยาสมุนไพรที่น่าทึ่ง ในตำรายาไทยโบราณ รากมะกรูดถูกใช้เป็นยาขับลม แก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ และช่วยบำรุงธาตุ นอกจากนี้ยังมีฤทธิ์ในการต้านเชื้อแบคทีเรีย ส่วนลำต้นและกิ่งก้านของมะกรูด แม้จะไม่ค่อยถูกนำมาใช้ประโยชน์มากนัก แต่ก็มีน้ำมันหอมระเหยที่มีกลิ่นเฉพาะตัว ซึ่งสามารถนำมาสกัดเป็นน้ำมันหอมระเหยได้

ใบมะกรูดนับเป็นส่วนที่ถูกนำมาใช้ประโยชน์มากที่สุด ด้วยกลิ่นหอมเฉพาะตัวที่ช่วยดับกลิ่นคาวในอาหารได้อย่างดีเยี่ยม ใบมะกรูดจึงเป็นส่วนประกอบสำคัญในอาหารไทยหลายชนิด เช่น ต้มยำ แกงเผ็ด และพะแนง นอกจากนี้ ในทางการแพทย์แผนไทย ใบมะกรูดยังถูกใช้เป็นยาขับลม แก้อาการวิงเวียนศีรษะ และช่วยบำรุงหัวใจ ส่วนในทางความงาม น้ำมันหอมระเหยจากใบมะกรูดยังช่วยบำรุงเส้นผมให้เงางาม ลดรังแค และแก้อาการคันศีรษะได้อีกด้วย

ผลมะกรูดเป็นอีกส่วนที่มีประโยชน์มากมาย เปลือกผลมะกรูดมีน้ำมันหอมระเหยที่มีกลิ่นหอมเฉพาะตัว นิยมนำมาใช้ในการปรุงอาหาร โดยเฉพาะในแกงเผ็ดต่างๆ นอกจากนี้ ยังนิยมนำมาใช้ในการทำเครื่องสำอาง เช่น แชมพู สบู่ และโลชั่นบำรุงผิว เนื่องจากมีสรรพคุณในการต้านเชื้อแบคทีเรียและเชื้อรา ส่วนน้ำมะกรูดมีรสเปรี้ยวจัด อุดมไปด้วยวิตามินซี ช่วยเสริมสร้างภูมิคุ้มกัน และยังมีฤทธิ์ในการช่วยย่อยอาหารอีกด้วย

ในทางการแพทย์แผนไทย มะกรูดถูกจัดเป็นสมุนไพรที่มีรสเปรี้ยว เผ็ดร้อน มีสรรพคุณในการขับลม แก้อาการท้องอืด ท้องเฟ้อ ช่วยย่อยอาหาร และยังช่วยบำรุงธาตุในร่างกายให้สมดุล นอกจากนี้ ยังมีการศึกษาทางวิทยาศาสตร์ที่พบว่า สารสกัดจากมะกรูดมีฤทธิ์ต้านอนุมูลอิสระ ต้านการอักเสบ และยังมีศักยภาพในการต้านเซลล์มะเร็งบางชนิดอีกด้วย

มะกรูดไม่เพียงแต่มีประโยชน์ในด้านอาหารและยาเท่านั้น แต่ยังมีบทบาทสำคัญในวัฒนธรรมไทยด้วย ในพิธีกรรมต่างๆ เช่น การสระเกล้าดำหัวในวันสงกรานต์ของภาคเหนือ มักจะมีการใช้น้ำอบไทยที่มีส่วนผสมของน้ำมะกรูด ด้วยความเชื่อว่าจะช่วยชำระล้างสิ่งไม่ดีและนำโชคลาภมาสู่ชีวิต

หากต้องการสัมผัสรสชาติอันเป็นเอกลักษณ์ของมะกรูดในอาหารไทยแท้ ขอเชิญแวะมาลิ้มลองเมนูที่มีมะกรูดเป็นส่วนประกอบได้ที่ร้าน ณ บวร ร้านอาหารที่ปรุงตามแบบฉบับของต้นตำรับ ปราณีตตามแบบอาหารทำถวายพระ สัมผัสกับรสชาติอันกลมกล่อมของอาหารไทยที่มะกรูดช่วยเพิ่มกลิ่นหอมและรสชาติที่เป็นเอกลักษณ์ ไม่ว่าจะเป็น ต้มยำกุ้ง หรือ แกงเขียวหวานไก่ ล้วนสะท้อนถึงภูมิปัญญาในการใช้มะกรูดของคนไทยได้อย่างลงตัว